Arjan Vliegenthart (NIBUD): "Schulden zijn niet alleen bij de buren"

Arjan zoomde in op de maatschappelijke kosten van schulden: €8,5 miljard per jaar. Het IBO-rapport liet zien dat we schulden vaak nog te veel als individueel probleem benaderen, terwijl het maatschappelijke impact heeft. Door de val van het kabinet is de toekomst onzeker, maar Arjan deelde hoopvolle ideeën over wat wél kan. Zijn boodschap was duidelijk: wacht niet af, maar kom nu al in actie, met oog voor de dieperliggende oorzaken van schulden.

Hij gebruikte het moment op het podium om aandacht te geven aan de lancering van het vernieuwde Geldplan Beter rondkomen, ontwikkeld in samenwerking met Syncasso. Deze toegankelijke online tool helpt mensen stap voor stap om inkomsten en uitgaven beter in balans te brengen.

Mirjam van der Kaay (Rechtbank Amsterdam): "Vertrouwen groeit door maatwerk"

Als Buurtrechter in Venserpolder, woonwijk in het stadsdeel Amsterdam Zuidoost, sprak Mirjam vanuit de praktijk. Ze liet zien hoe maatwerk, snelle hulp en aandacht voor bestaanszekerheid essentieel zijn om mensen weer perspectief te bieden. In een wijk waar vertrouwen in het systeem laag is, blijkt juist een persoonlijke, rechtvaardige benadering het verschil te maken. Haar verhaal benadrukte: Echte oplossingen beginnen bij het serieus nemen van mensen.

Jellien Knol (SEO): "Internationaal valt veel te leren"

Jellien nam ons mee langs de aanpakken van andere landen. Met name het Britse 'Breathing Space' – een afkoelingsperiode voor mensen met schulden – biedt inspiratie. Ook Zweden en Duitsland bieden meer ruimte en motivatie binnen schuldtrajecten. Nederland, concludeerde zij, kan veel leren van die flexibiliteit en dat bereik. Haar bijdrage gaf een verfrissend, praktisch internationaal perspectief.

Nikki van Alem & Leendert Klokkenburg (JenV & SZW): "We moeten het samen doen"

Als coördinatoren van het interdepartementale beleidsonderzoek (IBO) naar problematische schulden, gaven Nikki van Alem en Leendert Klokkenburg inzicht in de knelpunten én in wat er sinds de publicatie van  hun IBO rapport in beweging is gezet.

Ze schetsten een beeld van een versnipperd systeem, waarin niemand het totaaloverzicht heeft. Hun presentatie stond ook in het teken van urgentie en actualiteit. Vlak voor het congres viel het kabinet, wat spanning gaf over hoe het nu verder moet. Nikki en Leendert gingen daarover in gesprek met de zaal: wat verwachten we nog wél van dit demissionaire kabinet, en wat kunnen we samen in de uitvoeringspraktijk alsnog in beweging zetten? Daarbij verwezen ze ook naar de brief die op 20 mei aan de Tweede Kamer is gestuurd, met voorstellen om eerder in te grijpen bij schulden, onnodige kosten te voorkomen en beter samen te werken in de uitvoering.

Positief nieuws was er ook: in de Voorjaarsnota 2025 is extra geld gereserveerd voor de uitvoering van de beleidsagenda naar aanleiding van het IBO. Hoewel dit een belangrijke stap is, gaat het om tijdelijke middelen. Structurele inbedding in de begroting ontbreekt vooralsnog.

Doekes Prakken & Henk de Boer (Purpose): "Het CAP kan rust én rechtvaardigheid brengen"

Doekes Prakken en Henk de Boer namen ons mee in de potentie van het Collectief Afbetalingsplan (CAP), dat een belangrijke doorbraak kan betekenen in de minnelijke fase van schulden. Veel mensen kampen met meerdere schulden bij verschillende schuldeisers, wat vaak leidt tot onoverzichtelijke aflossingsregelingen, oplopende kosten en stress. Het CAP pakt dit probleem anders aan door alle vorderingen van een schuldenaar te bundelen in één gezamenlijke betalingsregeling. Dit zorgt niet alleen voor overzicht, maar ook voor een eerlijke, evenredige verdeling van aflossingen over alle schuldeisers.

Doekes legde uit dat het plan transparantie en ruimte voor bezwaar biedt, waarbij een deurwaarder als coördinator optreedt om het proces soepel te laten verlopen. Dit maakt het voor alle partijen duidelijk waar ze aan toe zijn en kan leiden tot minder stress, lagere kosten en een meer rechtvaardige aanpak.

Het idee van het CAP komt voort uit het rapport ‘Kleine Schulden Klein Houden’ en is onderdeel van het IBO-rapport problematische schulden. Syncasso nam het initiatief om te onderzoeken hoe het CAP uitvoerbaar kan worden gemaakt, waarbij de deurwaarder een belangrijke rol kan spelen als uitvoerder van deze collectieve regeling. 

Roel te Molder & Sianne van Rhee (CJIB): "Eén overzicht, één aanspreekpunt"

Roel te Molder en Sianne van Rhee (CJIB) namen het publiek mee in de toekomst van de overheidsincasso. Hun presentatie draaide om één kernidee: burgers moeten in één oogopslag kunnen zien wat zij nog aan de overheid moeten betalen – ongeacht of dat bij DUO, het CAK of een andere instantie is.

Zij pleitten voor realistische stappen richting een beter systeem. Grote beleidswijzigingen kosten tijd, benadrukten ze, maar met drie concrete initiatieven laat het CJIB zien dat verandering nú al mogelijk is.

1. Eén loket voor betalingsverplichtingen

Via een demo toonden Roel en Sianne een applicatie waarin burgers inloggen en direct al hun openstaande verplichtingen zien, van studieschuld tot verkeersboete, en zelfs toekomstige betalingen. Uniek hieraan is dat de gegevens rechtstreeks uit het Rijksincassobestand komen: betrouwbaar, actueel, en zonder tussenpartijen. Ook betalingsregelingen kunnen direct vanuit dit overzicht worden beheerd. De ambitie: eind 2025 een liveversie, met in 2027 aansluiting van álle rijksorganisaties.

2. De 'pauzeknop'

Een ander initiatief is de invoering van een pauzeknop: een functie waarmee burgers tijdelijk hun betalingsregeling kunnen stopzetten. Deze is vooral bedoeld voor mensen die (tijdelijk) in gesprek zijn met schuldhulpverlening of andere acute omstandigheden ervaren.

3. Standaardisering én ruimte voor maatwerk

Hoewel rijksorganisaties sterk verschillen in type vordering, is er ook veel overlap. Door betere kennisdeling binnen de keten en gezamenlijke ontwikkeling van tools en standaarden, ontstaat ruimte voor efficiëntere invordering, zonder het menselijke aspect uit het oog te verliezen. Ook schuldhulpverleners zijn actief betrokken bij dit proces.

Samen met burgers én andere overheden

Tot slot benadrukt het CJIB dat de burger de overheid als één loket ziet, en dat betekent dat samenwerking verder moet gaan dan rijksniveau. De volgende stap is samenwerking met gemeenten en decentrale overheden. Zodat het systeem uiteindelijk écht één overzicht en één aanspreekpunt biedt.

Vanessa Engelhart (SNG): "Schuldenwijzer geeft regie terug aan de burger"

Na het CJIB nam Vanessa Engelhart het stokje over met een inspirerend en concreet verhaal over de doorontwikkeling van Schuldenwijzer. Deze digitale tool biedt burgers sinds 2019 een duidelijk overzicht van hun beslagen en draagt bij aan het vergroten van regie bij mensen met schulden. “Mensen willen vooral eenvoud en overzicht,” stelde Vanessa, “en dat is precies wat Schuldenwijzer biedt.”

Via DigiD kunnen gebruikers direct zien welke beslagen op hun inkomen rusten, door wie deze zijn opgelegd, wat het bedrag is en hoeveel zij maandelijks aflossen. Daarbij wordt ook de beslagvrije voet getoond – het bedrag dat iemand minimaal moet overhouden om van te leven. Alle informatie is helder weergegeven, in begrijpelijke taal, met transparantie over welke partijen welke gegevens inzien.

De tool bewijst zijn nut: inmiddels is er al meer dan 780.000 keer ingelogd. Elke maand maken 15.000 gebruikers gebruik van het platform en downloaden zij samen zo’n 4.000 schuldenoverzichten. Met ruim 120.000 mensen in het digitale beslagregister, waarvan 38% meerdere beslagen heeft – en een totaal aan vorderingen van 1,7 miljard euro, onderstreepte Vanessa het belang van overzicht en inzicht.

Maar Schuldenwijzer staat niet stil. Vanessa presenteerde de bouwstenen voor de volgende stap: uitbreiding met alle gerechtelijke schuldgegevens voor burger en professionele schuldhulporganisatie en volledige ontsluiting van álle gerechtelijke schulden via geautomatiseerde koppelingen. Het doel? Eén integraal schuldenoverzicht voor burgers én hulpverleners. Daardoor wordt niet alleen meer overzicht gecreëerd rond schulden, maar ontstaat er ook ruimte voor sneller en beter passende hulp.

Interactieve sessie: De zaal adviseert de sprekers

Onder leiding van dagvoorzitter Esther van Rijswijk was er tijdens het congres volop ruimte voor interactie. In de interactieve sessie die het dagprogramma vlak voor de afsluiting van Paul Smit afsloot, gaven deelnemers vanuit de zaal gericht advies aan de sprekers. Ideeën, ervaringen en kritische vragen werden gedeeld, waardoor de zaal zelf een actieve rol speelde in het zoeken naar oplossingen. Deze dynamische uitwisseling maakte duidelijk hoe waardevol het is om kennis uit de praktijk, beleid en wetenschap bij elkaar te brengen, niet alleen op het podium maar ook daarbuiten.